ઊંઘ ન આવવી શરીર માટે ખૂબ જ નુકસાનકારક છે. ઘણા લોકો સાથે એવું બને છે કે શરીર થાકી જાય છે, પરંતુ તેમ છતાં રાત્રે ઊંઘ નથી આવતી. કેટલાકને ટૂંકા ગાળાની અનિદ્રાની સમસ્યા હોય છે અને કેટલાકને આ રોગ લાંબા સમયથી હોય છે.
જો લાંબા ગાળાની અનિદ્રા હોય એટલે કે લાંબા સમય સુધી ઊંઘ ન આવવાની સમસ્યા હોય અને સાથે જ થાક પણ રહેતો હોય તો તમારે જરૂર ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ, જ્યારે ટૂંકા ગાળાની અનિદ્રાની સમસ્યા હોય તો તમે કેટલાક ઘરેલું ઉપચાર પણ કરી શકો છો.
ટૂંકા ગાળાની અનિદ્રા ક્યારેક તણાવ, ચિંતા, નબળી જીવનશૈલી અથવા આવા કોઈ કારણથી હોઈ શકે છે. આવી સ્થિતિમાં, જો તમે કેટલાક ઘરેલું ઉપાય કરશો તો તમને ઊંઘ ન આવવાની સમસ્યાથી છુટકારો મળી શકે છે. જો તમને રાત્રે ઉંઘ નથી આવતી તો તમારા માટે આ ઘરેલું ઉપચાર ફાયદાકારક રહેશે.
1. મેડિટેશન : તણાવ સંબંધિત સમસ્યાઓનો ઉપચાર મેડિટેશન હોઈ શકે છે. જો મેડિટેશન યોગ્ય રીતે કરવામાં આવે તો તેનાથી સ્વાસ્થ્ય સંબંધિત ઘણા ફાયદા થઇ શકે છે. તેનાથી હેલ્દી લાઈફસ્ટાઇલ અને સારી ઊંઘ પણ આપે છે.
તમારે મેડિટેશન માટે વધારે કરવાની જરૂર નથી. ફક્ત સીધા બેસી જાઓ, ધીમા શ્વાસ લો અને તમને જેનાથી ખુશી મળે છે તે વસ્તુઓ પર તમારું ધ્યાન કેન્દ્રિત કરો. બાળકોનું હાસ્ય, સુંદર પ્રાણીઓ, સફળતા, ભગવાન, કોઈપણ જગ્યાએ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી શકાય છે.
2011ના એક અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું હતું કે મેડિટેશન વ્યક્તિની ઊંઘની પેટર્ન બદલી શકે છે. સ્લીપ ફાઉન્ડેશનના સંશોધનમાં આ જ વાત કહેવામાં આવી છે. જો તમારી પાસે લાંબા સમય સુધી મેડિટેશનમાં બેસવાનો સમય ન હોય તો પણ તમારે દિવસમાં 15-20 મિનિટ સુધી મેડિટેશન કરી શકો છો. મેડિટેશન માટે સવારનો સમય સૌથી સારો હોય છે.
2. યોગ : મેડિટેશનની સાથે યોગ પણ ઊંઘ માટે ખૂબ સારો ઉપાય છે. યોગ ઊંઘ પર અસર કરે છે. જ્યારે મેડિટેશન ફોકસ માટે જરૂરી છે, ત્યારે યોગ માનસિક ફોકસ સારું કરે છે અને શારીરિક કાર્યને યોગ્ય રીતે કરવામાં પણ મદદ કરે છે.
તે જરૂરી નથી કે તમે ખૂબ જ મુશ્કેલ યોગ કરો. અને એવી શૈલી પસંદ કરો કે જેનાથી મેડિટેશન પણ થઇ શકે. તમે અનુલોમ-વિલોમ પ્રાણાયામથી શરૂઆત કરી શકો છો અને શ્વાસ લેવાની કસરતો સાથે બીજા યોગ પણ કરી શકો છો. શવાસન પણ સારો યોગ છે.
બાલાસન, પશ્ચિમોત્તનાસન, ભુજંગાસન આ બધા ઊંઘ માટે ખૂબ સારા યોગ સાબિત થઇ શકે છે. પરંતુ ધ્યાનમાં રાખો કે શરીરની ફિટનેસ માટે આપણે આ કરવું પડશે. જો તમને આ યોગ કરતા થાકી જાઓ છો તો પછી તે ન કરો.
3. નિયમિત કસરત : જો તમને યોગ કરવામાં કોઈ સમસ્યા થઈ રહી હોય તો પણ તમારે કસરતની નિયમિતતા કરવી જોઈએ. એવું જરૂરી નથી કે તમે ખૂબ જ સખત કસરત કરો અથવા જીમમાં જાઓ, પરંતુ તમે આરામદાયક કસરત નિયમિત રીતે કરી શકો છો.
ફક્ત 10 મિનિટનું કાર્ડિયો રૂટિન ગૃહિણીઓ માટે પૂરતું હશે. સ્લીપ ફાઉન્ડેશનના એક લેખ અનુસાર, કસરત દરમિયાન શરીરનું તાપમાન વધે છે અને કસરત પૂરી થયા પછી, શરીરનું તાપમાન ઘટી જાય છે, જે તમને સારી ઊંઘ લાવવામાં મદદ કરે છે. તે ડિપ્રેશન માટે પણ સારું છે.
4. મેગ્નેશિયમ : આ વિષય પર ઘણા સંશોધનો થયા છે કે સારી ઊંઘ માટે કેવો ખોરાક ખાવો જરૂરી છે. મેગ્નેશિયમથી ભરપૂર ખોરાક આપણા શરીરમાં ઊંઘની ઉણપને પૂરી કરી શકે છે. મેગ્નેશિયમના કારણે શરીરમાં GABA (gamma-aminobutyric acid)નું સ્તર વધે છે, જેના કારણે શરીર રિલેક્સ થાય છે.
આ ઊંઘ માટે ખૂબ જ સારું છે. અભ્યાસ મુજબ, તમારા આહારમાં દરરોજ 300-400mg મેગ્નેશિયમનો સમાવેશ કરવો યોગ્ય છે. શાવર લેતી વખતે તમે તમારા નહાવાના પાણીમાં મેગ્નેશિયમ ફ્લેક્સ પણ ઉમેરી શકો છો. મેગ્નેશિયમને ત્વચા દ્વારા શોષવા દો. તે ત્વચા અને ઊંઘ બંને માટે ફાયદાકારક થઈ શકે છે.
5. મસાજ : રિલેક્સિંગ મસાજ શરીર માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. જો તમે પ્રોફેશનલ પાસેથી મસાજ ન મેળવી શકતા હોય તો પણ તમે જાતે જ મસાજ કરી શકો છો. ફેસ મસાજથી ઘણો ફાયદો થઈ શકે છે અને તમે તેને સરળતાથી ઘરે પણ કરી શકો છો.
તમે ઓનલાઈન રિસર્ચ કરી શકો છો કે કયા મસાજ પોઈન્ટ્સ દબાવીને તમને આરામ કરવામાં મદદ કરી શકે છે. જો તમને કોઈ સ્વાસ્થ્ય સંબંધી સ્થિતિ છે જેના કારણે મસાજ નથી લઈ શકતા તો તે ન લો. તમારા મસાજ તેલમાં એસેન્સિયલ ઓઈલનો સમાવેશ કરવાનો પ્રયાસ કરો.
6. લવંડર તેલ : 2005માં થયેલા એક અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે લવંડર તેલ મૂડ સુધારે છે અને ઊંઘ માટે પણ ફાયદાકારક હોઈ શકે છે. લવંડર ઓઈલ કેપ્સ્યુલ્સ પણ લોકો માટે યોગ્ય છે, પરંતુ તેનું સેવન કરતા પહેલા ડોક્ટરની સલાહ જરૂર લેવી જોઈએ.
તમે નહાવાના પાણીમાં લવંડર તેલનો ઉપયોગ કરી શકો છો અને એર ડિફ્યુઝરથી રૂમમાં લવંડરની સુગંધ ફેલાવી શકો છો. ડીફ્યુઝરમાં લવંડર તેલના થોડા ટીપાં નાખીને તેને હવામાં ભળવા દો. જો તમે ઇચ્છો તો, તમે તેના થોડા ટીપાં ઓશીકા પર પણ છાંટી શકો છો, પરંતુ પછી લવંડરની સુગંધ ખૂબ જ વધી જશે.
આ તમામ પદ્ધતિઓ ઘણા સંશોધનોના આધારે જણાવવામાં આવી છે અને તેના કારણે ઊંઘની સમસ્યામાં ઘટાડો થઈ શકે છે. જો આ પછી પણ તમારી સમસ્યા ચાલુ રહે છે તો ડૉક્ટરની સલાહ જરૂર લો.
કોઈપણ દવા જાતે લેવી ખતરનાક સાબિત થઇ શકે છે. તેથી ઊંઘની ગોળીઓ લેવાનું ટાળો. માત્ર ઘરેલું ઉપાય જ અપનાવો. જો તમને આ જાણકારી પસંદ આવી હોય તો રસોઈનીદુનિયા સાથે જોડાયેલા રહો.
