એક સંશોધનમાં મુજબ રસોડામાં મસાલા તરીકે ઉપયોગમાં લેવાતા જીરું તમારું વજન ઘટાડી શકે છે. આ સાથે તે બ્લડ સુગર અને કોલેસ્ટ્રોલ લેવલને નિયંત્રિત કરવામાં પણ મદદ કરે છે. તેની સારી વાત એ છે કે જીરાનો લાંબા સમયથી દવા તરીકે ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
પરંતુ છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં જીરા વિશે કરવામાં આવેલા વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસ જાણવા મળ્યું છે કે જીરામાં ઘણા ફાયદાકારક તત્વો જોવા મળે છે તેમાંથી આયર્ન, પોટેશિયમ, ઝીંક અને કેલ્શિયમ મુખ્ય છે.
જ્યારે પોટેશિયમ બ્લડ પ્રેશર અને હાર્ટ રેટને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરે છે, ત્યારે ઝીંક રોગપ્રતિકારક કાર્યમાં મહત્વની ભૂમિકા નિભાવે છે. તો ચાલો આ લેખમાં અમે તમને એક પછી એક કેટલાક જીરાના ફાયદા વિશે જણાવીશું, જે તમારા માટે ફાયદાકારક સાબિત થઇ શકે છે.
1. પાચન સુધારે છે : પ્રાચીનકાળથી પાચનશક્તિને મજબૂત કરવા વધારવા માટે જીરુંનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. જીરું લીવરમાંથી નીકળતા પિત્તને વધારે છે અને પિત્ત ચરબી અને કેટલાક અન્ય તત્વોને પચાવવામાં મદદ કરે છે. ઈરાનની તેહરાન યુનિવર્સિટી ઓફ મેડિકલ સાયન્સના પ્રોફેસર દ્વારા કરવામાં આવેલા એક અભ્યાસ મુજબ, બાવલ સિંડ્રોમથી પીડિત 57 દર્દીઓને બે અઠવાડિયા માટે સતત થોડા દિવસ જીરું આપવામાં આવ્યું હતું. આખરે આ દર્દીઓની સ્થિતિમાં સુધારો થયો હતો.
2. આયર્નનો સ્ત્રોત : જીરું આયર્નનો સારો સ્ત્રોત છે. એક ચમચી જીરું પાવડરમાં લગભગ 1.4 મિલિગ્રામ આયર્ન હોય છે. ભારત સહિત વિશ્વભરમાં લોકોમાં આયર્નની ઉણપ જોવા મળે છે. આવી સ્થિતિમાં, દરરોજ ઓછી માત્રામાં પણ જીરાનું સેવન કરીને શરીરમાં આયર્નની માત્રામાં સુધારો કરી શકાય છે.
તમને જણાવી દઈએ કે જ્યારે બાળકોને ઝડપી વૃદ્ધિ માટે પણ આયર્નની જરૂર હોય છે, ત્યારે સ્ત્રીઓને પીરિયડ્સ દરમિયાન લોહીની ઉણપ માટે પણ આયર્નની ખુબ જ જરૂર હોય છે.
3. ડાયાબિટીસ સાથે મદદ : કેટલાક અભ્યાસો મુજબ દરરોજ જીરુંનું સેવન કરવાથી મેદસ્વી લોકોમાં ડાયાબિટીસના લક્ષણોમાં સુધારો જોવા મળ્યો હતો. જીરામાં એવા કેટલાક તત્વો પણ મળી આવે છે જે લાંબા ગાળે ડાયાબિટીસની અસર કેટલીક હદે ઓછી કરે છે.
4. બ્લડ કોલેસ્ટ્રોલનું નિયંત્રણ : જીરુંનું સેવન કરવાથી લોહીના કોલેસ્ટ્રોલની માત્રાને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ મળી શકે છે. એક અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે જે મહિલાઓ ત્રણ મહિના સુધી દરરોજ બે વાર જીરું સાથે દહીંનું સેવન કર્યું હતું તેમનામાં સારા HDL કોલેસ્ટ્રોલમાં વધારો જોવા મળ્યો હતો.
5. વજન ઘટાડવા માટે : એક ક્લિનિકલ સ્ટડી અનુસાર, દરરોજ યોગ્ય માત્રામાં જીરુંનું સેવન કરવાથી વજન ઓછું કરવામાં મદદ મળે છે. જે મહિલાઓ અને પુરૂષોએ 8 અઠવાડિયા સુધી દરરોજ પૂરક તરીકે જીરુંનું સેવન કરે છે તેઓએ બાકીના કરતાં એક કિલો વધુ વજન ઘટાડી શકે છે. જો કે કેટલાક અભ્યાસો મુજબ ખૂબ જ ઓછી માત્રામાં જીરાના સેવન કરવાથી વજનમાં કોઈ ઘટાડો થતો નથી.
6. ખોરાક ઇન્ફેક્શન અટકાવવા : મસાલા તરીકે જીરાનો ઉપયોગ ખોરાકને સુરક્ષીત બનાવવો પણ હોઈ શકે છે. જીરુંમાં એન્ટિમાઇક્રોબાયલ હોવાને કારણે તે આપણને ખોરાક સંબંધિત ઇન્ફેક્શનથી બચાવે છે. જીરું ખોરાકમજાથી પેદા થતા બેક્ટેરિયા અને ફૂગને અટકાવે છે. પાચન દરમિયાન જીરુંમાંથી મેગાલોમિસીન નીકળે છે જેમાં એન્ટિબાયોટિક ગુણ હોય છે.
જીરુંનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરવો? જો તમે ખાવામાં જીરાનો મર્યાદિત પ્રમાણમાં ઉપયોગ કરો છો તો તમને કેટલાક ફાયદાઓ મળી શકે છે, જેમ કે એન્ટીઑકિસડન્ટ, આયર્નનો ફાયદો અને બ્લડ સુગરને નિયંત્રિત કરવામાં તમને જીરું મદદ કરી શકે છે.
પરંતુ જો તમારે વજન ઘટાડવું છે અથવા લોહીનું કોલેસ્ટ્રોલ સુધારવું છે તો તમારે થોડી વધુ માત્રામાં જીરુંનું સેવન કરવું પડશે. વધારે લાભો મેળવવા માટે તમારે સપ્લીમેન્ટ સ્વરૂપમાં જીરું લેવાની જરૂર પડી શકે છે.
મોટાભાગના અભ્યાસો મુજબ જાણવા મળ્યું છે કે, દરરોજ એક ગ્રામ સુધી જીરાના સેવન કરવાથી કોઈ સમસ્યા જોવા મળતી નથી. જો કે, કેટલીક એલર્જીક પ્રતિક્રિયાઓ અપવાદ તરીકે જોવા મળી શકે છે. તેથી તમે ખાવામાં જે ખાઓ છો તેના કરતાં સપ્લીમેંટ સ્વરૂપમાં જીરું લેતી વખતે તમારે સાવચેત રહેવાની જરૂર છે. વધારે પ્રમાણમાં જીરુંનું સેવન કરતાં પહેલાં ડૉક્ટરની સલાહ જરૂર લો.
વિશ્વમાં જીરાનો ઉપયોગ : જીરાના છોડને અંગ્રેજીમાં Cuminum cyminum plant કહેવામાં આવે છે. તે મૂળરૂપે એશિયા, આફ્રિકા અને યુરોપના દેશોમાં જોવા મળે છે, પરંતુ તેનો ઉપયોગ વિશ્વભરમાં કરવાં આવે છે. એવું કહેવાય છે કે તે કાળા મરી પછી સૌથી લોકપ્રિય મસાલો હોય તો તે જીરું છે. જીરાનું સેવન લોકો બીજના રૂપમાં સિવાય તેનો પાવડર સ્વરૂપે પણ કરે છે.
