શાસ્ત્રોમાં ભોજન કરવું એ એક એવી પ્રક્રિયા છે જેમાં શરીરની અંદર અનેક પ્રકારની ઊર્જાઓનો પ્રવેશ થાય છે. ખોરાક આપણા શરીરને આગળ વધારવા માટે એક એન્જીનની જેમ કામ કરે છે. એવું કહેવામાં આવે છે કે જો શરીરને યોગ્ય માત્રામાં અને યોગ્ય રીતે ખોરાક ના મળે તો અનેક પ્રકારની શારીરિક વિકૃતિઓ જન્મ લે છે.
શુદ્ધ અને આરોગ્યવર્ધક ખોરાક સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક છે અને આપણા મનને પણ શુદ્ધ કરે છે. તમે આ કહેવત તો સાંભળી જ હશે કે ‘જેવું અન્ન ખાશો તેવું હશે મન’, હકીકતમાં આ કહેવત એટલા માટે પડી છે કારણ કે સ્વચ્છ અને શુદ્ધ રીતે બનાવવામાં આવેલું ભોજન અનેક રીતે ફાયદાકારક હોય છે.
એટલા માટે શાસ્ત્રોમાં ભોજન કરવા માટેના ઘણા નિયમો આપવામાં આવ્યા છે જેમ કે જમતા પહેલા હાથ-પગ ધોવા જોઈએ, જમીન પર બેસીને જ ભોજન કરવું જોઈએ, ખોરાક ઘણી વખત ચાવીને ખાવો જોઈએ અને સૌથી મુખ્ય તો એ છે કે ભોજન કરતા પહેલા ભોજન મંત્રનો પાઠ જરૂરથી કરવો જોઈએ.
આ બધા પ્રશ્નોનું પોત પોતાનું એક અલગ મહત્વ છે અને શાસ્ત્રોમાં તેના અલગ અલગ કારણો પણ આપવામાં આવ્યા છે. આવો જ જ એક પ્રશ્ન છે કે ‘ભોજન પહેલા અન્ન મંત્ર શા માટે વાંચવો જોઈએ’ અને તેનું મહત્વ શું છે તેનો જવાબ જાણવા માટે તમારે આ લેખ વાંચવો જોઈએ.
કોઈપણ પાપથી બચવા માટે અન્ન મંત્રનો પાઠ જરૂરી છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જયારે આપણે જમવાનું શરૂ કરીએ તે પહેલા ભોજન મંત્રનો જાપ કરવો જોઈએ. વાસ્તવમાં આ મંત્રનો પાઠ કરવાથી તમને અનેક પાપોમાંથી મુક્તિ મળી શકે છે. ભોજન કરતા પહેલાં ભોજન મંત્રનો જાપ એ ભગવાનનો આભાર માનવો છે કે જેમણે આપણને આ ખોરાક આપ્યો અને આપણા શરીરમાં ઊર્જા આપવાનો માર્ગ મોકળો કર્યો.
ભોજન મંત્રનો ઉપયોગ આપણા દ્વારા અજાણતાંમાં થઈ ગયેલી કોઈપણ ભૂલ અથવા પાપની ક્ષમા માટે તે ભગવાનને પ્રાર્થના કરવા માટે પણ કરવામાં આવે છે, હવે જેમ કે ખેતરમાં ખેડાણ કરતી વખતે અથવા અનાજ દળતી વખતે અથવા રાંધતી વખતે, જો અજાણતામાં કોઈ જીવ મૃત્યુ પામે તો, તે પાપમાંથી ભગવાન આપણને મુક્તિ અપાવે. પાપોથી બચવા માટે દરેક ભોજનના ટુકડા સાથે ભગવાનના નામનો જાપ કરો અને ભગવાનના પ્રસાદના રૂપમાં ગ્રહણ કરો.
ભોજન પહેલાં અન્ન મંત્ર વાંચવાથી સંસ્કારોનો પ્રવેશ થાય છે. રજ, તમ, પ્રબળ વાણી જમતી વખતે ખાવામાં આવેલ ખોરાક અને પર્યાવરણ પર સમાન સંસ્કાર પૈદા કરે છે. જ્યારે આવો ખોરાક આપણા શરીરમાં પ્રવેશ કરે છે ત્યારે આ સંસ્કારો આપણા શરીરમાંથી નીકળી જાય છે.
ભોજન પર રજ-તમ સંસ્કારોના ફળસ્વરૂપ ખોરાક ખાવાનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય સ્વસ્થ શરીર અને મન નથી હોતો. તેથી જમવાનું બનાવતા પહેલા અને જમતા પહેલા અન્નમંત્રનો જાપ કરવાથી સારા સંસ્કારો શરીરમાં પ્રવેશ કરે છે. આ ભોજનનું સેવન ખરેખર ફાયદાકારક બની શકે છે જયારે તે પહેલાં જાપ કરવામાં આવ્યો હોય તો.
નકારાત્મક શક્તિઓના પ્રવેશને રોકવા માટે પણ જરૂરી છે. ખાવાની એ એક એવી પ્રક્રિયા છે જે આપણી આસપાસની ઘણી નકારાત્મક શક્તિઓને પણ ઉત્તેજિત કરે છે. તેથી ભોજન લેતી વખતે અને અન્ન મંત્રનો જાપ કરતી વખતે વિશેષ કાળજી લેવી જોઈએ જેથી કરીને કોઈપણ નકારાત્મક ઉર્જાનો પ્રવેશથી બચી શકાય.
તેથી જ હિન્દુ ધર્મમાં ભોજનનો પ્રથમ ટુકડો ભગવાનના નામ નીકાળવામાં આવે છે. આમ કરવાથી દરેક નકારાત્મક ઉર્જા દૂર થાય છે અને શરીરને સકારાત્મક ઉર્જા મળે છે. શાસ્ત્ર મુજબ અન્ન મંત્રનો જાપ કર્યા પછી ભોજન કરવું ખૂબ જ શુભ માનવામાં આવે છે. શાસ્ત્રોમાં ઉલ્લેખ કરેલો છે કે અન્ન મંત્ર શરીરને તમામ પ્રકારની શક્તિઓથી ભરપૂર બનાવે છે.
અન્ન મંત્રનો પાઠ કરવાની પણ એક પદ્ધતિ છે જેથી તેમને તેનું પૂર્ણ ફળ મળે. જો ભોજન નિયમ પ્રમાણે કરવામાં આવે અને તે પહેલા અન્ન મંત્રનો જાપ કરવામાં આવે તો તેનું ફળ અનેકગણું વધી જાય છે અને યાદ રાખો કે ભોજન લેતા પહેલા તમારા હાથ-પગને ધોઈ લો, મોં સાફ કરો અને અન્ન મંત્રનો જાપ કરો. અન્ન મંત્ર નીચે મુજબ છે
ॐ सह नाववतु। सह नौ भुनक्तु। सह वीर्यं करवावहै। तेजस्विनावधीतमस्तु। मा विद्विषावहै ॥ ॐ शान्ति: शान्ति: शान्ति:: ॥
આ મંત્રનો અર્થ થાય છે કે હે ભગવાન! અમારી શિષ્ય અને આચાર્ય બંનેનું સાથે સાથે રક્ષણ કરો. અમે શિષ્ય અને આચાર્ય બંનેનું એક સાથે પાલન-પોષણ કરો. અમે બંને ખૂબ જ ઉર્જા અને શક્તિ સાથે કામ કરીએ અને શિક્ષણ પ્રાપ્ત કરવાની શક્તિ મેળવીએ. અમારી બુદ્ધિ તેજ થાય. અમે એકબીજાની ઈર્ષ્યા ન કરીએ. ઓમ શાંતિ શાંતિ શાંતિ.
આ રીતે મંત્ર શાસ્ત્રો અનુસાર ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે અને તમારે જમતા પહેલા ભગવાનનું સ્મરણ કરવું જોઈએ, આમ કરવાથી તમને ભોજનમાંથી વધારે ઉર્જા મળશે. જો તમને આ લેખ ગમ્યો હોય, તો તેને આગળ મોકલો આવા જ બીજા લેખો માટે રસોઈનીદુનિયા સાથે જોડાયેલા રહો.
