બાળકો જ્યારે રમે છે અને વિવિધ પ્રકારના તોફાન કરે છે ત્યારે પરિવારનું ખૂબ મનોરંજન થાય છે. પરંતુ ક્યારેક બાળકોની તોફાન એટલું વધી જાય છે, જેને સંભાળવું માતાપિતા માટે મુશ્કેલ બની જાય છે.
કેટલીકવાર બાળકો પોતાની તરફ ધ્યાન આકર્ષવા માટે બૂમો પાડે છે, તો ક્યારેક તેઓ ખૂબ જીદ કરે છે, અને ક્યારેય બાળકો રડે પણ છે. જો આવા લક્ષણો બાળકમાં દેખાય તો માતા-પિતા ગુસ્સામાં બાળકોને મારતા હોય છે અથવા તો ઊંચા અવાજે બોલે છે, પરંતુ તેની અસર બાળકો પર સારી નથી પડતી.
તો આવી સ્થિતિમાં બાળકો સાથે સમજદારીપૂર્વક વ્યવહાર કરવો ખૂબ જ જરૂરી બની જાય છે. ચાલો જાણીએ કે બાળકો આવું કેમ વર્તે છે અને માતાપિતાએ આવા વર્તન સાથે કેવી રીતે સમજદારી પૂર્વક વ્યવહાર કરવો જોઈએ.
આ વસ્તુઓથી બાળક પર પડે છે અસર : બાળકોના જીવનમાં આવતા ફેરફારોની તેમના પર ઊંડી અસર પડે છે. નાના ભાઈ-બહેનનું આવવું, ઘર શિફ્ટ કરવું, ગ્રૂપમાં રમવા જવું, નવા બાળકના સંપર્કમાં આવવું, પરિવારના સભ્યો સાથે વ્યવહાર આ બધી બાબતો બાળકોના વર્તન પર ક્યાંકને ક્યાંક અસર કરે છે.
કેટલીકવાર માતાપિતા તેમના પડકારો સામે એટલા ડૂબી જાય છે કે બાળકો પણ તેની અસર અનુભવે છે. બાળકો પર માતા-પિતાનો અયોગ્ય ગુસ્સો બાળકોને ગુસ્સે અને ચિડ઼ચિડ઼ા બનાવે છે. ઘણી વખત માતાપિતા બાળકો સાથે ખૂબ કડક વલણ અપનાવે છે, જેના કારણે બાળકો પણ માતાપિતા પ્રત્યે નારાજગી વ્યક્ત કરે છે, આવી સ્થિતિમાં, માતાપિતાએ તેમના વર્તન પ્રત્યે ખૂબ કાળજી લેવી જોઈએ.
બાળકોને તેમના માતાપિતાનું ધ્યાન ખેંચવા માંગે છે અને તેમાં કંઈ ખોટું નથી. જો બાળકો થોડું તોફાન કરતા હોય અને શિષ્ટ વર્તન કરતા હોય તો તેમને પ્રેમથી સમજાવી શકાય છે અને જો થોડું વધારે તોફાન કરે છે તો તેમની દરેક વાત માનવી બહુ જરૂરી નથી.
બાળકો સાથે ડીલ કરતા, તે જ કરો જે યોગ્ય હોય : ઘણી વખત બાળકો માતા-પિતા પર દબાણ લાવીને તેમની વાતો મનાવી લે છે. ઉદાહરણ તરીકે, તેમની પસંદગીની વસ્તુઓ ખરીદવા માંગે છે, ટીવી જોવા માંગે છે અથવા તેમની પસંદગીનું કોઈ કામ કરવા માંગે છે. આમાં તમારે એ જોવાની જરૂર છે કે બાળકની વાત કેટલી હદે સ્વીકારી શકાય છે.
જો બાળકની વાત અમુક અંશે સ્વીકારી શકાય છે તો તેને આ વિશે સ્પષ્ટપણે કહો. જો બાળકની પરીક્ષાઓ ચાલુ હોય અને તે શિસ્તબદ્ધ ન હોય, તો તેમના સાથે કડક વલણ અપનાવવું બાળકના હિતમાં છે. જો બાળક તમારા પર મોટો ખર્ચો કરવા માટે દબાણ કરે છે તો તેની ઇચ્છા પૂરી કરવી યોગ્ય નથી.
બાળકની સામે હાર ના માનો : કેટલીકવાર બાળકો તેમની વાત મનાવવા માટે આક્રમક વર્તન કરે છે. જેમ કે, મોટેથી બૂમો પાડવી, માથું પછાડવું, કૂદવું, ઘરની આસપાસ દોડવું જેવી પ્રવૃત્તિઓ કરીને, બાળકો ઈચ્છે છે કે તેમની વાત તરત જ માની લો. આવી સ્થિતિમાં, તમારે બાળકને તેની વાત પ્રેમથી બોલવા માટે પ્રેરણા આપો.
તમે તેને ગંભીરતાથી સાંભળો છો અને તેની સાથે પ્રેમથી વાત કરો છો, પરંતુ જો તેની વાત સાચી ન હોય તો તમે તમારી વાત પર અડગ રહો. બાળક એક કે બે વાર આગ્રહ કરે છે, પરંતુ જ્યારે તે માતાપિતા અડગ રહે છે ત્યારે તે પણ માની જાય છે.
માતાપિતા ગુસ્સે થાય છે ત્યારે બાળકો પણ ચિડાઈ જાય છે : જો બાળકો કોઈ વાતને લઈને બૂમો પાડે છે અને જીદ કરે છે અને જો તમે પણ એવો વ્યવહાર કરો છો તો તેમનું વર્તન હંમેશ માટે આવું બની શકે છે.
જો તમે બાળક સાથે શાંત રહીને વાત કરશો તો તમે બાળકને વધુ સારી રીતે સમજાવી શકો છો. સાથે જ તમારી ધીરજથી વાત કરવાથી ધીમે -ધીમે બાળકનો ગુસ્સો પણ શાંત થઈ જાય છે અને તે હળવા થઈને તમારી સાથે વાત પણ કરવાનું શરૂ કરે છે.
બાળકોને સમય આપવો જરૂરી છે : ઘણી વખત માતાપિતા વ્યસ્ત હોય ત્યારે બાળકો એકલતા અનુભવે છે અને તેમની લાગણીઓ શેર કરી શકતા નથી અને આ સ્થિતિમાં તેઓ વધુ ગુસ્સે પણ થાય છે. જો બાળકોને પૂરતો સમય આપવામાં આવે છે અથવા તેમની સાથે રમવામાં આવે, તેમની સમસ્યાઓની ચર્ચા કરવામાં આવે તો તેમના માતાપિતા સાથેનું બંધન પણ વધુ સારું થાય છે.
આના કારણે બાળકો માનસિક રીતે વધુ હળવા બને છે અને તેમની પરિસ્થિતિને વધુ સારી રીતે હેન્ડલ કરવાનું શીખે છે અને તેમની સમસ્યાઓ માતાપિતા સાથે કોઈપણ સંકોચ કર્યા વગર સરળતાથી શેર કરી શકે છે.
